Dnia 15 października 2016 roku w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej, z okazji przypadającej 1050. Rocznicy Chrztu Polski, odbyła się zorganizowana przez Ministra Środowiska Rzeczypospolitej Polskiej Profesora Jana Szyszko i Prefekta Kongregacji Nauki Wiary Stolicy Apostolskiej Gerharda Kardynała Müllera, międzynarodowa konferencja naukowa pt. Zrównoważony rozwój i zmiany klimatyczne w świetle Encykliki Ojca Świętego Franciszka Laudato Si’.  Patronat nad konferencją objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Pan Andrzej Duda.

Konferencja ta stanowiła odpowiedź na wynikającą z Encykliki nadzieję Ojca Świętego, iż przesłanie to stanie się m.in. zaczynem bezzwłocznego dialogu między wszystkimi ludźmi w odniesieniu do „naszego wspólnego domu”, który poddawany jest globalnej degradacji.

W ślad za papieskim apelem pragnęliśmy z udziałem wybitnych specjalistów z zakresu etyki, polityki, nauki, gospodarki podjąć temat, który pomoże nam, za przykładem Ojca Świętego Franciszka i jego poprzedników, żyć na co dzień jeszcze bardziej „nawróceniem ekologicznym” i w sposób odpowiedzialny budować nasz wspólny dom.

Referaty wygłosili:

  • Kardynał Prof. Gerhard Müllera, Prefekt Kongregacji Nauki Wiary Stolicy Apostolskiej – „Co oznacza, że Bóg jest stwórcą Świata”
  • Jan Szyszko, Minister Środowiska – “Zrównoważony rozwój a polityka klimatyczna w świetle istniejących zagrożeń”
  • Ottmar Edenhofer, Poczdamski Instytut Badań Zmian Klimatu – „Laudato Si’, Paryż i problem klimatu – siedem kroków do encykliki papieskiej”
  • Bernd Nilles, Sekretarz Generalny Zrzeszenia Katolickich Organizacji Rozwojowych – „Drogi ku nowej uniwersalnej solidarności dotyczącej ochrony naszego wspólnego domu”
  • Prof. Waldemar Chrostowski, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego – „Dary ziemi i rola edukacji w zrównoważonym rozwoju w świetle encykliki Laudato Si’”
  • Dr Alexander Gelfan, Instytut Problemów Wodnych, Rosyjska Akademia Nauk – „Zasoby wodne i ich rola w zapewnieniu zrównoważonego rozwoju świata”
  • David E. Smith, Uniwersytet Virginia – „Modelowanie procesów naturalnych szansą zrównoważonego rozwoju świata na przykładzie lasów”
  • Antonino Zichichi, Prezydent Światowej Federacji Naukowców – Rola nauki dla zrównoważonego rozwoju świata w Trzecim Tysiącleciu: Projekt dla Ludzkości”.

 

Po wysłuchaniu referatów i odbytej dyskusji – komisja wnioskowa, powołana z woli uczestników Konferencji spośród osób reprezentujących jej organizatorów w składzie:

  • Katarzyna Cegielska – Wyższa Szkoła Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu,
  • dr hab. inż. Janusz Kawecki – Politechnika Krakowska,
  • Dr inż. Konrad Tomaszewski – Stowarzyszenie na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju Polski

zebrała i sformułowała następujące wnioski:

 

  1. Konferencja na temat: Zrównoważony rozwój w świetle encykliki Laudato Si’ nawiązuje swą tematyką do dwóch, wcześniej zorganizowanych w polskim Sejmie (16 lipca i 20 października 2015 roku) i poświęconych odczytaniu wskazań zawartych w encyklice Ojca Świętego Franciszka w odniesieniu do zapewnienia zrównoważonego rozwoju świata.
  2. Obecną Konferencję – ze względu na międzynarodowy charakter – należy traktować jako znacząco poszerzającą omawiane uprzednio zagadnienia. Referaty przedstawione przez przedstawicieli organów i organizacji międzynarodowych takich jak: Kongregacja Nauki Wiary Stolicy Apostolskiej, Zrzeszenie Katolickich Organizacji Rozwojowych, Światowa Organizacja Naukowców, a także przedstawicieli instytutów naukowych zagranicznych i krajowych oraz Ministra Środowiska Rzeczypospolitej Polskiej i wreszcie liczny udział w obradach Konferencji przedstawicieli instytucji zajmujących się problemami zrównoważonego rozwoju są podstawą do wyrażenia nadziei, że zagadnienia objęte tematyką Konferencji spotkają się z zainteresowaniem odpowiedzialnych za zapewnienie zrównoważonego rozwoju na różnych szczeblach tej odpowiedzialności.
  3. Już fakt, że trzy kolejne konferencje podejmują temat zrównoważonego rozwoju w świetle encykliki Laudato Si’ świadczy dobitnie o inspirującej roli tej encykliki Ojca Świętego Franciszka. Do ważnych osiągnięć Konferencji jej uczestnicy zaliczają pełne, z różnych stron, zaprezentowanie międzynarodowego spojrzenia na wskazania zawarte w encyklice. Szczególną rolę w naświetleniu problemów objętych tematyką Konferencji wypełniły dwa referaty przedstawione podczas I. Sesji. Stały się one drogowskazem określającym kierunek rozpatrywania zagadnień zrównoważonego rozwoju, w którym należy uwzględniać łącznie nurt duchowy i materialny.
  4. W referatach konferencyjnych podkreślano, że przeciwdziałanie zagrożeniom zrównoważonego rozwoju powinno się realizować zarówno w rodzinie jak również na poziomie społeczności lokalnych i tworzących państwa jak również w ujęciu globalnym. W każdej z tych przestrzeni jest wyraźnie określona odpowiedzialność za tworzenie wymagań i zapewnienie ich realizacji. Wszystkie referaty podkreślały potrzebę zintegrowanych działań w zapewnianiu zrównoważonego rozwoju całej rodziny ludzkiej.
  5. Autorzy referatów przedstawiali również możliwości zastosowania współczesnych metod i narzędzi badawczych. Modelowanie matematyczne zjawisk i procesów oraz analizy symulacyjne dostarczają informacji, które pozwalają na ocenę przyszłych skutków obecnie występujących zagrożeń w odniesieniu do zrównoważonego rozwoju. Przykłady zastosowania tych nowych metod i narzędzi badawczych dobrze świadczą o możliwościach ich wykorzystywania w kształtowaniu ekologicznym otaczającego nas środowiska.
  6. Konferencja wykazała konieczność mobilizowania środowiska naukowego do realizowania posługi myślenia w badaniach dotyczących zapewnienia zrównoważonego rozwoju. Posługa myślenia oznacza bowiem, że w tych działaniach należy wykazywać się dociekliwością i wnikliwością w stawianiu pytań oraz uczciwością w poszukiwaniu na nie odpowiedzi. A realizując to należy wykazywać się dalekowzrocznością, tzn. widzieć przyszłe skutki obecnego oddziaływania na środowisko.
  7. Referaty oraz dyskusje kuluarowe także w nawiązaniu do wspomnianych, zorganizowanych w roku 2015 konferencji dotyczących Laudato Si’ spowodowały, że uczestnicy Konferencji przekazali również jej organizatorom następujące wnioski szczegółowe:

 

  1. Encyklika Ojca Świętego Franciszka W trosce o wspólny dom; Laudato Si’ jest pierwszą encykliką poświęconą całkowicie ekologii człowieka – jednemu z najważniejszych wyzwań naszych czasów. Za Ojcem Świętym podkreślamy wagę zrównoważonego rozwoju świata. W jego centrum jest człowiek i jego prawo do pracy, utrzymania rodziny i rozwoju gospodarczego państw, zgodnie z wprowadzonymi w życie w latach 90. ubiegłego wieku takimi konwencjami ONZ jak: Ramowa Konwencja w sprawie zmian klimatu z Protokółem z Kioto, Konwencja o różnorodności biologicznej oraz Konwencja w sprawie zwalczania pustynnienia. Wymienione akty prawne miały doprowadzić do poprawy jakości powietrza, jakości i ilości wody, zahamowania wymierania dziko żyjących gatunków, zahamowania procesu pustynnienia, wzrostu produkcyjności gleb, a w efekcie do poprawy warunków życia i likwidacji głodu w populacji ludzkiej.
  2. Mimo wprowadzenia w życie wymienionych powyżej konwencji i związanych z nimi takich aktów wykonawczych jak chociażby Protokół z Kioto nadal obserwowany jest wzrost koncentracji dwutlenku węgla w atmosferze ziemskiej, pogarszanie jakości powietrza, pogarszanie jakości wody, wymieranie dziko żyjących gatunków, szalejące bezrobocie, rozpad rodziny i panujący głód w wielu rejonach świata. Problemy te dotyczą szczególnie państw o „niższym” rozwoju gospodarczym, a winę za to ponoszą państwa wysoko rozwinięte gospodarczo. Nie tylko że nie wypełniają one swoich zobowiązań wynikających z ratyfikowanych dokumentów prawnych, to jeszcze w swych propozycjach sugerują działania nie mogące z zasady odnieść skutków pozytywnych.
  3. Uczestnicy Konferencji dziękują za postulaty zawarte w encyklice Ojca Świętego. Jednoznacznie z nich wynika, że można zażegnać podstawowy problem świata jakim jest kryzys ekologiczny, jeśli zostanie zaplanowane i zrealizowane nowe globalne porozumienie dotyczące zrównoważonego rozwoju świata. To zaś można osiągnąć przez zrównoważone i zróżnicowane rolnictwo, odnawialne i mało zanieczyszczające formy pozyskania energii, promowanie większej efektywności energetycznej, krzewienie lepszego zarządzania zasobami leśnymi i morskimi, zapewnienie wszystkim dostępu do wody pitnej. Uczestnicy Konferencji zgadzają się także z tezą, że spełnienie tych postulatów wymaga odejścia od technokracji na rzecz kształcenia ekologicznego, to zaś łączy się z promowaniem jedności w zakresie dziedzictwa przyrodniczego, historycznego i kulturowego w aspekcie lokalnych społeczności. Uczestnicy Konferencji zgadzają się także z postulatem o konieczności zaprzestania promowania wielkich gospodarstw rolnych i zahamowania procesu pozbywania się ziemi przez drobnych właścicieli. Te małe systemy żywnościowe karmią większość światowej populacji, a jednocześnie wykorzystują niewielką część ziemi, wody i lasów oraz wytwarzają mniej odpadów.
  4. Uczestnicy Konferencji uważają iż pełną odpowiedzią na postulaty zawarte w encyklice Laudato Si’ Ojca Świętego jest Porozumienie Paryskie przyjęte w 2015 roku na 21 Konferencji Stron Konwencji Klimatycznej ONZ. Uważają tak gdyż Porozumienie Paryskie ma charakter globalny, dotyczy wszystkich państw świata a celem tego porozumienia jest, przy poszanowaniu integralności gospodarczej poszczególnych państw, doprowadzenie do zmniejszenia tempa wzrostu koncentracji dwutlenku węgla w atmosferze do końca obecnego wieku jak najszybciej, jak najtaniej i jak najbardziej efektywnie wykorzystując do tego zarówno redukcje emisji do atmosfery jak i wzrost pochłaniania z atmosfery przez takie naturalne zbiorniki węgla organicznego jak zdegradowane gleby i lasy. Palącą potrzebą jest bowiem nie tylko poprawa jakości powietrza ale też zapewnienie dla prawie 1/3 populacji ludzkiej świata, żywności i dobrej wody. Nie można tego zapewnić beż zahamowania procesu pustynnienia co z kolei można dokonać głównie przez wychwytywanie dwutlenku węgla z atmosfery przez zalesianie i regeneracje gleb co musi być powiązane z ochroną i odtwarzaniem rodzimej bioróżnorodności.
  5. Uczestnicy Konferencji z wielkim zadowoleniem przyjęli wiadomość, że spełnione zostały już wszelkie warunki wejścia w życie Porozumienia Paryskiego, które określono w samym porozumieniu na rok 2020. Ratyfikowało go bowiem ponad 55 państw (Stron) Konwencji Klimatycznej, których udział emisji w globalnej emisji wszystkich państw świata stanowi ponad 55%. Stało się to dzięki temu, że Porozumienie Paryskie zostało ratyfikowane przez takie potęgi gospodarczo-ludnościowe świata, które poprzednio nie ratyfikowały Protokółu z Kioto jak USA, Chiny czy też Indie. Uczestnicy Konferencji z dużą satysfakcją przyjęli wiadomość, że wśród jednych z pierwszych państw ratyfikujących Porozumienie Paryskie była Polska, która jako jedno z niewielu państw spełniła także z dużą nawiązką swoje cele redukcyjne wynikające z Protokółu z Kioto. Tak szybkie spełnienie warunków wejścia w życie Porozumienia Paryskiego, świadczy o dobrze sformułowanych założeniach „Porozumienia” wychodzących naprzeciw największym problemom świata, związanych z koncepcją zrównoważonego rozwoju, trafnie zdefiniowanych w Encyklice Ojca Świętego Franciszka Laudato Si’.
  6. Polska i jej dziedzictwo kulturowe to wspaniały przykład realizacji koncepcji zrównoważonego rozwoju, a idealnym przykładem tego są tereny niezurbanizowane z tradycyjnym polskim rolnictwem, polskim leśnictwem i polskim modelem łowiectwa. W tych trzech działach gospodarczych współdziałających ze sobą, użytkowane zasoby przyrodnicze służyły człowiekowi, a on nie powodował ich destrukcji. Polskie gleby rolne dzięki obronionemu, w okresie realnego socjalizmu, dziedzictwu kulturowemu polskiej wsi, nie uległy kolektywizacji a dzięki temu, nie pozbyły się swej bioróżnorodności i są gotowe do tego, aby produkować żywność o najwyższej jakości. Polskie Lasy Państwowe dostarczały drewno, zapewniając systematyczny rozwój gospodarki. Obecnie jest go ponad dwukrotnie więcej niż było w latach 40. ubiegłego wieku. Zbierano w lasach grzyby, jagody, polowano i nie zaginął ani jeden z dziko występujących gatunków. Wręcz przeciwnie, w lasach polskich nastąpiła eksplozja gatunków, które dawno zniknęły już z mapy zachodniej Europy. Polskie łowiectwo przy ścisłej współpracy z polskim leśnictwem i polskim rolnictwem pozyskiwało i pozyskuje duże ilości zdrowej żywności, nie powodując spadku liczebności zwierząt łownych. Dzięki zaangażowaniu ponad stu tysięcy członków z Polskiego Związku Łowieckiego, polskie łowiectwo aktywnie uczestniczyło  w ochronie przyrody, czego przykładem jest restytucja wielu dziko żyjących gatunków zwierząt na terenie kraju.
  7. Szansą na dalszy zrównoważony rozwój Polski jest wprowadzenie w życie koncepcji „obiegu zamkniętego” w jednostkach samorządu terytorialnego terenów niezurbanizowanych. Podstawą powodzenia tej koncepcji jest zachowanie tradycyjnego, rodzinnego rolnictwa produkującego i sprzedającego w sprzedaży bezpośredniej wytworzoną i przetworzoną przez siebie żywność, certyfikowaną rodzimą bioróżnorodnością dziko żyjących gatunków zwierząt występujących na terenie rodzimej jednostki samorządu terytorialnego, samowystarczalnej pod względem energetycznym na bazie odnawialnych źródeł energii (OZE).
  8. Do najważniejszych problemów wymagających wspólnotowej aktywności na rzecz zrównoważonego rozwoju zarówno w skali lokalnej jak i globalnej zaliczono:
  • Wprowadzanie w życie edukacji z zakresu ekologii integralnej obejmującej głęboką wiedzę przyrodniczą (wiedza o biologii i ekologii dziko żyjących gatunków wraz z umiejętnością ich rozpoznawania w ich środowisku bytowania) w połączeniu z historyczną wiedzą użytkowania terenu przez zamieszkujących tam ludzi, spojoną logicznym rozumowaniem matematycznym.
  • Rozwój badań z zakresu ekologii integralnej. Za konieczność uznano uruchomienie światowego projektu badawczego na temat wpływu wzrostu pochłaniania dwutlenku węgla z atmosfery przez lasy i gleby na średnią temperaturę, jakość i ilość dostępnej dla człowieka wody, poprawę jakości powietrza, proces pustynnienia, kształtowanie i ochronę rodzimej bioróżnorodności, hamowanie procesu pustynnienia, walkę z głodem, wykluczeniem i migracjami. Projekt ten powinien obejmować analizę ekonomiczną która z kolei winna wykazać co może być bardziej racjonalne i w których rejonach świata z punktu widzenia polityki klimatycznej, określonej Porozumieniem Paryskim. Czy redukcja emisji dwutlenku węgla do atmosfery czy też pochłanianie dwutlenku węgla przez lasy i gleby
  • Maksymalne ograniczanie biurokracji na rzecz racjonalnego działania w oparciu o wiedzę roli człowieka w kreowaniu zrównoważonego rozwoju zgodnie z Encykliką Ojca Świętego Franciszka Laudato Si’ i Porozumieniem Paryskim.
  1. Uczestnicy Konferencji dziękują organizatorom Konferencji tzn.: Kongregacji Nauki Wiary, reprezentowanej przez kard. Gerharda Müllera, Prefekta Kongregacji oraz Ministerstwu Środowiska Rzeczypospolitej Polskiej, reprezentowanemu przez prof. Jana Szyszko, Ministra Środowiska. Z satysfakcją odnotowują, podkreślany w kilku referatach, fakt aktywności polskiej delegacji pod przewodnictwem Ministra Środowiska w tworzeniu Porozumienia Paryskiego. Skuteczne zabiegi prof. Jana Szyszko doprowadziły do zapisów mówiących nie tylko o redukcji emisji, ale również o wychwytywaniu i pochłanianiu CO2 przez lasy.