Dnia 15 października 2016 roku w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej, z okazji przypadającej 1050. Rocznicy Chrztu Polski, odbyła się zorganizowana przez Ministra Środowiska Rzeczypospolitej Polskiej Profesora Jana Szyszko i Prefekta Kongregacji Nauki Wiary Stolicy Apostolskiej Gerharda Kardynała Müllera, międzynarodowa konferencja naukowa pt. Zrównoważony rozwój i zmiany klimatyczne w świetle Encykliki Ojca Świętego Franciszka Laudato Si’. Patronat nad konferencją objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Pan Andrzej Duda.
Konferencja ta stanowiła odpowiedź na wynikającą z Encykliki nadzieję Ojca Świętego, iż przesłanie to stanie się m.in. zaczynem bezzwłocznego dialogu między wszystkimi ludźmi w odniesieniu do „naszego wspólnego domu”, który poddawany jest globalnej degradacji.
W ślad za papieskim apelem pragnęliśmy z udziałem wybitnych specjalistów z zakresu etyki, polityki, nauki, gospodarki podjąć temat, który pomoże nam, za przykładem Ojca Świętego Franciszka i jego poprzedników, żyć na co dzień jeszcze bardziej „nawróceniem ekologicznym” i w sposób odpowiedzialny budować nasz wspólny dom.
Referaty wygłosili:
- Kardynał Prof. Gerhard Müllera, Prefekt Kongregacji Nauki Wiary Stolicy Apostolskiej – „Co oznacza, że Bóg jest stwórcą Świata”
- Jan Szyszko, Minister Środowiska – “Zrównoważony rozwój a polityka klimatyczna w świetle istniejących zagrożeń”
- Ottmar Edenhofer, Poczdamski Instytut Badań Zmian Klimatu – „Laudato Si’, Paryż i problem klimatu – siedem kroków do encykliki papieskiej”
- Bernd Nilles, Sekretarz Generalny Zrzeszenia Katolickich Organizacji Rozwojowych – „Drogi ku nowej uniwersalnej solidarności dotyczącej ochrony naszego wspólnego domu”
- Prof. Waldemar Chrostowski, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego – „Dary ziemi i rola edukacji w zrównoważonym rozwoju w świetle encykliki Laudato Si’”
- Dr Alexander Gelfan, Instytut Problemów Wodnych, Rosyjska Akademia Nauk – „Zasoby wodne i ich rola w zapewnieniu zrównoważonego rozwoju świata”
- David E. Smith, Uniwersytet Virginia – „Modelowanie procesów naturalnych szansą zrównoważonego rozwoju świata na przykładzie lasów”
- Antonino Zichichi, Prezydent Światowej Federacji Naukowców – Rola nauki dla zrównoważonego rozwoju świata w Trzecim Tysiącleciu: Projekt dla Ludzkości”.
Po wysłuchaniu referatów i odbytej dyskusji – komisja wnioskowa, powołana z woli uczestników Konferencji spośród osób reprezentujących jej organizatorów w składzie:
- Katarzyna Cegielska – Wyższa Szkoła Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu,
- dr hab. inż. Janusz Kawecki – Politechnika Krakowska,
- Dr inż. Konrad Tomaszewski – Stowarzyszenie na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju Polski
zebrała i sformułowała następujące wnioski:
- Konferencja na temat: Zrównoważony rozwój w świetle encykliki Laudato Si’ nawiązuje swą tematyką do dwóch, wcześniej zorganizowanych w polskim Sejmie (16 lipca i 20 października 2015 roku) i poświęconych odczytaniu wskazań zawartych w encyklice Ojca Świętego Franciszka w odniesieniu do zapewnienia zrównoważonego rozwoju świata.
- Obecną Konferencję – ze względu na międzynarodowy charakter – należy traktować jako znacząco poszerzającą omawiane uprzednio zagadnienia. Referaty przedstawione przez przedstawicieli organów i organizacji międzynarodowych takich jak: Kongregacja Nauki Wiary Stolicy Apostolskiej, Zrzeszenie Katolickich Organizacji Rozwojowych, Światowa Organizacja Naukowców, a także przedstawicieli instytutów naukowych zagranicznych i krajowych oraz Ministra Środowiska Rzeczypospolitej Polskiej i wreszcie liczny udział w obradach Konferencji przedstawicieli instytucji zajmujących się problemami zrównoważonego rozwoju są podstawą do wyrażenia nadziei, że zagadnienia objęte tematyką Konferencji spotkają się z zainteresowaniem odpowiedzialnych za zapewnienie zrównoważonego rozwoju na różnych szczeblach tej odpowiedzialności.
- Już fakt, że trzy kolejne konferencje podejmują temat zrównoważonego rozwoju w świetle encykliki Laudato Si’ świadczy dobitnie o inspirującej roli tej encykliki Ojca Świętego Franciszka. Do ważnych osiągnięć Konferencji jej uczestnicy zaliczają pełne, z różnych stron, zaprezentowanie międzynarodowego spojrzenia na wskazania zawarte w encyklice. Szczególną rolę w naświetleniu problemów objętych tematyką Konferencji wypełniły dwa referaty przedstawione podczas I. Sesji. Stały się one drogowskazem określającym kierunek rozpatrywania zagadnień zrównoważonego rozwoju, w którym należy uwzględniać łącznie nurt duchowy i materialny.
- W referatach konferencyjnych podkreślano, że przeciwdziałanie zagrożeniom zrównoważonego rozwoju powinno się realizować zarówno w rodzinie jak również na poziomie społeczności lokalnych i tworzących państwa jak również w ujęciu globalnym. W każdej z tych przestrzeni jest wyraźnie określona odpowiedzialność za tworzenie wymagań i zapewnienie ich realizacji. Wszystkie referaty podkreślały potrzebę zintegrowanych działań w zapewnianiu zrównoważonego rozwoju całej rodziny ludzkiej.
- Autorzy referatów przedstawiali również możliwości zastosowania współczesnych metod i narzędzi badawczych. Modelowanie matematyczne zjawisk i procesów oraz analizy symulacyjne dostarczają informacji, które pozwalają na ocenę przyszłych skutków obecnie występujących zagrożeń w odniesieniu do zrównoważonego rozwoju. Przykłady zastosowania tych nowych metod i narzędzi badawczych dobrze świadczą o możliwościach ich wykorzystywania w kształtowaniu ekologicznym otaczającego nas środowiska.
- Konferencja wykazała konieczność mobilizowania środowiska naukowego do realizowania posługi myślenia w badaniach dotyczących zapewnienia zrównoważonego rozwoju. Posługa myślenia oznacza bowiem, że w tych działaniach należy wykazywać się dociekliwością i wnikliwością w stawianiu pytań oraz uczciwością w poszukiwaniu na nie odpowiedzi. A realizując to należy wykazywać się dalekowzrocznością, tzn. widzieć przyszłe skutki obecnego oddziaływania na środowisko.
- Referaty oraz dyskusje kuluarowe także w nawiązaniu do wspomnianych, zorganizowanych w roku 2015 konferencji dotyczących Laudato Si’ spowodowały, że uczestnicy Konferencji przekazali również jej organizatorom następujące wnioski szczegółowe:
- Encyklika Ojca Świętego Franciszka W trosce o wspólny dom; Laudato Si’ jest pierwszą encykliką poświęconą całkowicie ekologii człowieka – jednemu z najważniejszych wyzwań naszych czasów. Za Ojcem Świętym podkreślamy wagę zrównoważonego rozwoju świata. W jego centrum jest człowiek i jego prawo do pracy, utrzymania rodziny i rozwoju gospodarczego państw, zgodnie z wprowadzonymi w życie w latach 90. ubiegłego wieku takimi konwencjami ONZ jak: Ramowa Konwencja w sprawie zmian klimatu z Protokółem z Kioto, Konwencja o różnorodności biologicznej oraz Konwencja w sprawie zwalczania pustynnienia. Wymienione akty prawne miały doprowadzić do poprawy jakości powietrza, jakości i ilości wody, zahamowania wymierania dziko żyjących gatunków, zahamowania procesu pustynnienia, wzrostu produkcyjności gleb, a w efekcie do poprawy warunków życia i likwidacji głodu w populacji ludzkiej.
- Mimo wprowadzenia w życie wymienionych powyżej konwencji i związanych z nimi takich aktów wykonawczych jak chociażby Protokół z Kioto nadal obserwowany jest wzrost koncentracji dwutlenku węgla w atmosferze ziemskiej, pogarszanie jakości powietrza, pogarszanie jakości wody, wymieranie dziko żyjących gatunków, szalejące bezrobocie, rozpad rodziny i panujący głód w wielu rejonach świata. Problemy te dotyczą szczególnie państw o „niższym” rozwoju gospodarczym, a winę za to ponoszą państwa wysoko rozwinięte gospodarczo. Nie tylko że nie wypełniają one swoich zobowiązań wynikających z ratyfikowanych dokumentów prawnych, to jeszcze w swych propozycjach sugerują działania nie mogące z zasady odnieść skutków pozytywnych.
- Uczestnicy Konferencji dziękują za postulaty zawarte w encyklice Ojca Świętego. Jednoznacznie z nich wynika, że można zażegnać podstawowy problem świata jakim jest kryzys ekologiczny, jeśli zostanie zaplanowane i zrealizowane nowe globalne porozumienie dotyczące zrównoważonego rozwoju świata. To zaś można osiągnąć przez zrównoważone i zróżnicowane rolnictwo, odnawialne i mało zanieczyszczające formy pozyskania energii, promowanie większej efektywności energetycznej, krzewienie lepszego zarządzania zasobami leśnymi i morskimi, zapewnienie wszystkim dostępu do wody pitnej. Uczestnicy Konferencji zgadzają się także z tezą, że spełnienie tych postulatów wymaga odejścia od technokracji na rzecz kształcenia ekologicznego, to zaś łączy się z promowaniem jedności w zakresie dziedzictwa przyrodniczego, historycznego i kulturowego w aspekcie lokalnych społeczności. Uczestnicy Konferencji zgadzają się także z postulatem o konieczności zaprzestania promowania wielkich gospodarstw rolnych i zahamowania procesu pozbywania się ziemi przez drobnych właścicieli. Te małe systemy żywnościowe karmią większość światowej populacji, a jednocześnie wykorzystują niewielką część ziemi, wody i lasów oraz wytwarzają mniej odpadów.
- Uczestnicy Konferencji uważają iż pełną odpowiedzią na postulaty zawarte w encyklice Laudato Si’ Ojca Świętego jest Porozumienie Paryskie przyjęte w 2015 roku na 21 Konferencji Stron Konwencji Klimatycznej ONZ. Uważają tak gdyż Porozumienie Paryskie ma charakter globalny, dotyczy wszystkich państw świata a celem tego porozumienia jest, przy poszanowaniu integralności gospodarczej poszczególnych państw, doprowadzenie do zmniejszenia tempa wzrostu koncentracji dwutlenku węgla w atmosferze do końca obecnego wieku jak najszybciej, jak najtaniej i jak najbardziej efektywnie wykorzystując do tego zarówno redukcje emisji do atmosfery jak i wzrost pochłaniania z atmosfery przez takie naturalne zbiorniki węgla organicznego jak zdegradowane gleby i lasy. Palącą potrzebą jest bowiem nie tylko poprawa jakości powietrza ale też zapewnienie dla prawie 1/3 populacji ludzkiej świata, żywności i dobrej wody. Nie można tego zapewnić beż zahamowania procesu pustynnienia co z kolei można dokonać głównie przez wychwytywanie dwutlenku węgla z atmosfery przez zalesianie i regeneracje gleb co musi być powiązane z ochroną i odtwarzaniem rodzimej bioróżnorodności.
- Uczestnicy Konferencji z wielkim zadowoleniem przyjęli wiadomość, że spełnione zostały już wszelkie warunki wejścia w życie Porozumienia Paryskiego, które określono w samym porozumieniu na rok 2020. Ratyfikowało go bowiem ponad 55 państw (Stron) Konwencji Klimatycznej, których udział emisji w globalnej emisji wszystkich państw świata stanowi ponad 55%. Stało się to dzięki temu, że Porozumienie Paryskie zostało ratyfikowane przez takie potęgi gospodarczo-ludnościowe świata, które poprzednio nie ratyfikowały Protokółu z Kioto jak USA, Chiny czy też Indie. Uczestnicy Konferencji z dużą satysfakcją przyjęli wiadomość, że wśród jednych z pierwszych państw ratyfikujących Porozumienie Paryskie była Polska, która jako jedno z niewielu państw spełniła także z dużą nawiązką swoje cele redukcyjne wynikające z Protokółu z Kioto. Tak szybkie spełnienie warunków wejścia w życie Porozumienia Paryskiego, świadczy o dobrze sformułowanych założeniach „Porozumienia” wychodzących naprzeciw największym problemom świata, związanych z koncepcją zrównoważonego rozwoju, trafnie zdefiniowanych w Encyklice Ojca Świętego Franciszka Laudato Si’.
- Polska i jej dziedzictwo kulturowe to wspaniały przykład realizacji koncepcji zrównoważonego rozwoju, a idealnym przykładem tego są tereny niezurbanizowane z tradycyjnym polskim rolnictwem, polskim leśnictwem i polskim modelem łowiectwa. W tych trzech działach gospodarczych współdziałających ze sobą, użytkowane zasoby przyrodnicze służyły człowiekowi, a on nie powodował ich destrukcji. Polskie gleby rolne dzięki obronionemu, w okresie realnego socjalizmu, dziedzictwu kulturowemu polskiej wsi, nie uległy kolektywizacji a dzięki temu, nie pozbyły się swej bioróżnorodności i są gotowe do tego, aby produkować żywność o najwyższej jakości. Polskie Lasy Państwowe dostarczały drewno, zapewniając systematyczny rozwój gospodarki. Obecnie jest go ponad dwukrotnie więcej niż było w latach 40. ubiegłego wieku. Zbierano w lasach grzyby, jagody, polowano i nie zaginął ani jeden z dziko występujących gatunków. Wręcz przeciwnie, w lasach polskich nastąpiła eksplozja gatunków, które dawno zniknęły już z mapy zachodniej Europy. Polskie łowiectwo przy ścisłej współpracy z polskim leśnictwem i polskim rolnictwem pozyskiwało i pozyskuje duże ilości zdrowej żywności, nie powodując spadku liczebności zwierząt łownych. Dzięki zaangażowaniu ponad stu tysięcy członków z Polskiego Związku Łowieckiego, polskie łowiectwo aktywnie uczestniczyło w ochronie przyrody, czego przykładem jest restytucja wielu dziko żyjących gatunków zwierząt na terenie kraju.
- Szansą na dalszy zrównoważony rozwój Polski jest wprowadzenie w życie koncepcji „obiegu zamkniętego” w jednostkach samorządu terytorialnego terenów niezurbanizowanych. Podstawą powodzenia tej koncepcji jest zachowanie tradycyjnego, rodzinnego rolnictwa produkującego i sprzedającego w sprzedaży bezpośredniej wytworzoną i przetworzoną przez siebie żywność, certyfikowaną rodzimą bioróżnorodnością dziko żyjących gatunków zwierząt występujących na terenie rodzimej jednostki samorządu terytorialnego, samowystarczalnej pod względem energetycznym na bazie odnawialnych źródeł energii (OZE).
- Do najważniejszych problemów wymagających wspólnotowej aktywności na rzecz zrównoważonego rozwoju zarówno w skali lokalnej jak i globalnej zaliczono:
- Wprowadzanie w życie edukacji z zakresu ekologii integralnej obejmującej głęboką wiedzę przyrodniczą (wiedza o biologii i ekologii dziko żyjących gatunków wraz z umiejętnością ich rozpoznawania w ich środowisku bytowania) w połączeniu z historyczną wiedzą użytkowania terenu przez zamieszkujących tam ludzi, spojoną logicznym rozumowaniem matematycznym.
- Rozwój badań z zakresu ekologii integralnej. Za konieczność uznano uruchomienie światowego projektu badawczego na temat wpływu wzrostu pochłaniania dwutlenku węgla z atmosfery przez lasy i gleby na średnią temperaturę, jakość i ilość dostępnej dla człowieka wody, poprawę jakości powietrza, proces pustynnienia, kształtowanie i ochronę rodzimej bioróżnorodności, hamowanie procesu pustynnienia, walkę z głodem, wykluczeniem i migracjami. Projekt ten powinien obejmować analizę ekonomiczną która z kolei winna wykazać co może być bardziej racjonalne i w których rejonach świata z punktu widzenia polityki klimatycznej, określonej Porozumieniem Paryskim. Czy redukcja emisji dwutlenku węgla do atmosfery czy też pochłanianie dwutlenku węgla przez lasy i gleby
- Maksymalne ograniczanie biurokracji na rzecz racjonalnego działania w oparciu o wiedzę roli człowieka w kreowaniu zrównoważonego rozwoju zgodnie z Encykliką Ojca Świętego Franciszka Laudato Si’ i Porozumieniem Paryskim.
- Uczestnicy Konferencji dziękują organizatorom Konferencji tzn.: Kongregacji Nauki Wiary, reprezentowanej przez kard. Gerharda Müllera, Prefekta Kongregacji oraz Ministerstwu Środowiska Rzeczypospolitej Polskiej, reprezentowanemu przez prof. Jana Szyszko, Ministra Środowiska. Z satysfakcją odnotowują, podkreślany w kilku referatach, fakt aktywności polskiej delegacji pod przewodnictwem Ministra Środowiska w tworzeniu Porozumienia Paryskiego. Skuteczne zabiegi prof. Jana Szyszko doprowadziły do zapisów mówiących nie tylko o redukcji emisji, ale również o wychwytywaniu i pochłanianiu CO2 przez lasy.